Het aantal schoonmakers is gedaald. Tegelijkertijd is er veel werk in de schoonmaak en is de vraag naar personeel groot. Het personeelstekort remt de schoonmaak. Dat stelt het UWV in haar meest recente analyse over de schoonmaakbranche.
Ruim een derde (33 procent) van de schoonmakers werkt in de schoonmaaksector en zijn dus in dienst van schoonmaakbedrijven. Het grootste deel (67 procent) van de schoonmakers werkt in andere sectoren zoals de zorg, industrie en horeca. Ook de overheid heeft schoonmakers in dienst, de Rijksschoonmaakorganisatie. 92 procent van de schoonmakers is in loondienst en 8 procent werkt als zelfstandige. Van de schoonmakers in loondienst heeft 61 procent een vast contract en 39 procent een tijdelijk contract. De helft van de schoonmakers met een tijdelijk contract is oproep of invalkracht.
Grootste deel reguliere schoonmaak
Veruit het grootste aandeel, namelijk bijna driekwart van de schoonmakers, verricht reguliere schoonmaakwerkzaamheden. Dat gaat bijvoorbeeld over het schoonmaken van ruimtes in kantoren, hotels, treinen en ziekenhuizen. 21 procent verricht schoonmaakwerzaamheden in huishoudens. De overige 6 procnent van de beroepsgroep bestaat uit meer gespecialiseerde schoonmakers. Dit zijn onder andere gevelreinigers, glazenwassers, industrieel reinigers en schoonmakers van laboratoria en cleanrooms. Voor deze beroepen is aanvullende kennis nodig.
21.400 schoonmaakbedrijven
In het vierde kwartaal van 2022 zijn er 21.400 schoonmaakbedrijven. Ongeveer drie op de vier bedrijven zijn zelfstandigen zonder personeel (zzp). In juni 2022 waren er 114.500 werknemersbanen in de schoonmaaksector. Dit aantal ligt ongeveer 10.000 lager vergeleken met juni 2019 (-8 procent). 70 procent van deze banen zijn vaste contracten. Dit is vergelijkbaar met de situatie vóór de coronacrisis.
231.000 schoonmakers
In het derde kwartaal van 2022 waren er 231.000 schoonmakers over alle sectoren (zowel regulier als gespecialiseerd) werkzaam in Nederland. Hoewel het aantal schoonmakers ten opzichte van het tweede kwartaal van 2022 is toegenomen, ligt dat aantal 23 duizend lager dan in het derde kwartaal van 2019. Dat is een afname van 10 procent. In de schoonmaaksector is een vergelijkbare trend zichtbaar (gekeken naar het aantal banen).
Veel arbeidsmigranten
In de schoonmaak werken traditioneel veel arbeidsmigranten. Door de coronacrisis konden minder mensen uit het buitenland instromen. Hoewel in de periode dat er minder strenge coronamaatregelen golden de werkgelengenheid weer aantrok, is er een dalende trend zichtbaar.
Wel veel vraag
Het aantal banen is weliswaar gedaald, maar tegelijkertijd is de vraag naar schoonmaakwerk groot. De orderportefuilles van schoonmaakbedrijven zijn over het algemeen vol, stelt het UWV. Maar weinig schoonmaakbedrijven zien onvoldoende vraag naar schoonmaakdiensten als een belemmering. In het derde kwartaal van 2022 stonden er ruim 15.600 vacatures voor schoonmakers open. Dit aantal ligt ook fors hoger dan vóór de coronacrisis (tot begin 2020).
Personeelstekort remt schoonmaak
De grote vraag naar schoonmakers overstijgt het aanbod op de arbeidsmarkt. Voor werkgevers is het moeilijk om aan nieuw personeel te komen en het personeelsbestand te vergroten. In het vierde kwartaal van 2022 ondervinden 6 op de 10 schoonmaakbedrijven een belemmering in hun activiteiten als gevolg van een tekort aan personeel. Dit is hoger dan in veel andere sectoren. Waar voorheen de krapte zich vooral concentreerde bij de meer gespecialiseerde schoonmakers, is dat nu het geval in alle schoonmaakberoepen.
De meesten in deeltijd
Binnen het schoonmaakberoep werken veruit de meesten in deeltijd. Meer dan 8 op de 10 schoonmakers werken minder dan 35 uur in de week. Meer dan een kwart werkt zelfs minder dan 12 uur. Het gemiddelde ligt op ongeveer 20 uur. Het UWV: "Het verhogen van het aantal uren klinkt als een voor de hand liggende oplossing. Echter, het aantal uren dat een schoonmaker kan werken wordt beperkt door de aard van het werk. Bijvoorbeeld doordat er bij een opdrachtgever maar werk is voor een aantal uur per dag of plaatsvindt buiten kantoortijden."
Combineren van schoonmaakwerkzaamheden
Ook werken veel mensen in de schoonmaak als bijbaan bewust minder uren, of combineren het schoonmaakwerk met andere werkzaamheden, stellen de onderzoekers. "Het blijkt dus in de praktijk lastig om het aantal uren op te hogen." Toch lijken er ook wel wat mogelijkheden: uit medewerkersonderzoek van Schoonmakend Nederland blijkt dat 23 procent van de schoonmakers binnen de branche meer uren wil werken. Echter is niet duidelijk welke voorwaarden schoonmakers hieraan verbinden, stelt het UWV. "Persoonlijke omstandigheden kunnen een rol spelen. Uitbreiden van het aantal uur kan mogelijk wel door bijvoorbeeld het invoeren van dagschoonmaak of door schoonmaakwerk te combineren met andere facilitaire taken op een kantoor."
Instromen en doorstromen op de arbeidsmarkt
Zowel de reguliere als gespecialiseerde schoonmaak is gezien de krappe arbeidsmarkt zeer kansrijk voor werkzoekenden, stelt het rapport. "Het werken kenmerkt zich doordat veel mensen zonder veel werkervaring of voorkennis instappen op de (Nederlandse) arbeidsmarkt." Meer dan 55 procent van alle schoonmakers heeft geen startkwalificatie. Het is namelijk goed mogelijk om zonder opleiding te beginnen als schoonmaker. Veel mensen uit het buitenland werken in de schoonmaak. Een kwart van de werkzame schoonmakers heeft een niet-westerse immigratieachtergond. Ook als mensen de taal niet beheersen is het mogelijk om als schoonmaker aan de slag te gaan. Zo hadden in november 2022 meer dan 1.800 Oekraïense vluchtelingen werk gevonden. Ook bij andere sectoren en via uitzendbureaus zijn veel Oekraïense vluchtelingen als schoonmaker aan de slag gegaan.
Doorstroommogelijkheden
Binnen de schoonmaakbranche zijn er verschillende ontwikkel- en doorstroommogelijkheden, constateert het UWV. "Dit is mogelijk binnen het schoonmaakvak door bijvoorbeeld het takenpakket uit te breiden of aanvullende opleidingen te volgen richting specialistische of leidinggevende functies. Dit biedt een schoonmaker perspectief binnen hetzelfde bedrijf of vakgebied. Ook is juist doorstroom mogelijk in de richting van een ander beroep, waarbij de schoonmaak een opstap voor mensen kan zijn naar ander werk." Met behulp van UWV-gegevens is inzichtelijk naar welke beroepen schoonmakers zoal een stap hebben gemaakt. Dit op basis van het arbeidsverleden van mensen die op enig moment bij UWV ingeschreven waren als werkzoekenden. "Naast een nieuwe stap naar een (andere) functie in de schoonmaak, stappen schoonmakers ook over naar beroepen in diverse beroepsrichtingen zoals zorg, industrieel, transport en logistiek, horeca of verkoop. Ook gaat het relatief vaak om beroepen als facilitair manager, beveiliger en hovenier. Voor veel beroepen zijn de kansen op werk (net als in de schoonmaak) goed."
Comentarios